29 Апрель

Sticky

Unvon

Odamzot tabiatida e’tiborga moyillik bo‘ladi. E’tiborga e’tibor nechun – e’tiborsiz qolganim uchun, - deb yuradi. Ko‘pchilikning nigohida, e’tiborida bo‘lishni orzu qiladi. Odatda, u qilgan ishlari, ko‘rsatgan xizmatlari uchun mukofotlanadi, rag‘batlantiriladi yoki martabasi oshiriladi. Bu jarayon ijtimoiy hayotning barcha jabhalarida, fanda ham, ishlab chiqarishda ham, harbiy sohada ham, qo‘yingki, barcha jarayonlarda o‘z ro‘yobini ko‘rsatadi. Bu ham e’tiboru ehtiromning bir belgisi. Ba’zilar uchun bunday rag‘batlarning qizig‘i yo‘q. Ular o‘z kasbini sevadi, shu bilan ovunadi, tinmay ishlayveradi. Uning umr mazmuni kasbi, mehnat jamoasi, oila a’zolari, zahmatkash xalqi va vatani bilan. Do‘stlarimdan biri “YOzgan kitoblaringizni, ilmiy tadqiqotlaringizni menga bering”, - deb qoldi. “Nega”? - desam,...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Ҳикматли сўз – ҳимматли сўз

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Аҳли қалам орасида шундай нақл юради: “энг мураккаб иш содда ёзиш, ундан ҳам қийини қисқа ёзиш”. Ҳақ гап. Ҳамма ҳам бунинг уддасидан чиқа олмайди. Қисқалик ва соддалик китобхоннинг ғоявий мақсадни тез “ҳазм қилиши“ учун имкон яратади. Шунинг учун ҳам алломалардан бири соддалик талантнинг опаси бўлса, қисқалик синглисидир,- деган. Бу ҳикматдан шу нарса англашиладики, соддалик қисқаликка, қисқалик эса соддаликка яқин туради ва бир-бирини талаб этади. Серсўзликдан қочиш лаконистик услубда фикр ифода этиш бу - санъат ва маҳорат. Алишер Навоий “чин сўз мўтабар яхши сўз мухтасар”- деган. Шунга монанд ҳолда айтиш мумкинки, сара сўз сода сўздир. Ижоди юқори чўққига етган адибларнинг аксарияти қисқа...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Hikmatli so‘z – himmatli so‘z

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Ahli qalam orasida shunday naql yuradi: “eng murakkab ish sodda yozish, undan ham qiyini qisqa yozish”. Haq gap. Hamma ham buning uddasidan chiqa olmaydi. Qisqalik va soddalik kitobxonning g’oyaviy maqsadni tez “hazm qilishi“ uchun imkon yaratadi. Shuning uchun ham allomalardan biri soddalik talantning opasi bo’lsa, qisqalik singlisidir,- degan. Bu hikmatdan shu narsa anglashiladiki, soddalik qisqalikka, qisqalik esa soddalikka yaqin turadi va bir-birini talab etadi. Serso’zlikdan qochish lakonistik uslubda fikr ifoda etish bu - san’at va mahorat. Alisher Navoiy “chin so’z mo’tabar yaxshi so’z muxtasar”- degan. Shunga monand holda aytish mumkinki, sara so’z soda so’zdir. Ijodi yuqori cho’qqiga yetgan adiblarning aksariyati qisqa...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Хон оға, бир тортиб юборайми?

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Устоз Матёқуб Қўшжонов бир ривоят айтганди. Аслида, бу босар-тусарини билмасдан, кўзини ёғ бойлаб, одамларни танимай қоладиган, менсимайдиган айрим тоифа одамларга нисбатан айтилган. Қишлоқда бир сартарош бўлган экан, катта-кичикнинг бирдек ҳожатини чиқазиб дуо олиб юрган камсуқум йигит экан. Нимадир бўлибди-ю, унча-мунча одам билан гаплашмайдиган, манманлик кайфияти вужудига кириб гаплари ҳам баландпарвоз бўлиб қолибди. Бундан хабар топганлар қозига норози бўлиб у ҳақда гапиришибди. Қози соч-соқолини олдириш учун сартарошнинг ёнига борибди. Сартарош вазифасини бажара туриб, устарани қозининг бўйнига қўйиб, “қози бува, шу ердан бир тортиб юборайми” - дебди. Қози ўқрайиб “ким билан гаплашаётганингни билаяпсанми”, - дебди. “Биламан, юрт қозиси фалонкас пистиёнкас ўғлисиз”, -...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Xon og‘a, bir tortib yuboraymi?

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Ustoz Matyoqub Qo‘shjonov bir rivoyat aytgandi. Aslida, bu bosar-tusarini bilmasdan, ko‘zini yog‘ boylab, odamlarni tanimay qoladigan, mensimaydigan ayrim toifa odamlarga nisbatan aytilgan. Qishloqda bir sartarosh bo‘lgan ekan, katta-kichikning birdek hojatini chiqazib duo olib yurgan kamsuqum yigit ekan. Nimadir bo‘libdi-yu, uncha-muncha odam bilan gaplashmaydigan, manmanlik kayfiyati vujudiga kirib gaplari ham balandparvoz bo‘lib qolibdi. Bundan xabar topganlar qoziga norozi bo‘lib u haqda gapirishibdi. Qozi soch-soqolini oldirish uchun sartaroshning yoniga boribdi. Sartarosh vazifasini bajara turib, ustarani qozining bo‘yniga qo‘yib, “qozi buva, shu erdan bir tortib yuboraymi” - debdi. Qozi o‘qrayib “kim bilan gaplashayotganingni bilayapsanmi”, - debdi. “Bilaman, yurt qozisi falonkas pistiyonkas o‘g‘lisiz”, -...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Ўзи, сўзи жоиз воиз

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Бор эди бир замонда, Работ деган томонда. Донишманд воиз эди Сўзлари жоиз эди. Ҳамма уни тингларди, Тинглаб туриб англарди. Унга бўлган ҳавасманд Фарзанд, шогир, аржуманд. Бири деди: эй устоз, Сизга ёрлиқдир эъзоз. Менга сўз ҳунарини Ҳунардан унарини Ўргатсангиз деб келдим, Обрў шунда деб билдим. Қанча бўлсада ҳаққи Тўлайди отам нақди Бидирларди тинмайин Устоз ҳайрон: бундайин Шогирдни кўрмагандим Унга юз бурмагандим Тўхта демагунимча Йўқса кун ботмагунча Шогирд тўхтамас эди Устоз “жим, бир пас”- деди Сени тушундим, билдим Шундай қарорга келдим Сўзни сўзга улайсан Бидиллайсан тинмайсан. Бошқаларга нисбатан Уч карра ҳақ тўлайсан. “Нега?” деди, у ҳайрон Чўчиб тушгандек қуён. Устоз мийиғида кулиб, Унинг аҳволин билиб Аста сўзин бошлади, Зимдан назар ташлади. Ўзгаларга нисбатан Сенга хизматим уч бор Куч сарфлашим ҳам даркор. Жим туриб ҳам тинглашни Сўнг оқиш ҳам англашни Кейин эса сўзлашни, Сўзни сўзга улашни Ўргатишим керак экан Йўқса гулсиз сен тикан. Тинглаш маданиятдан, Англаш маънавиятдан, Сўзлашчи маърифатдан Хулқу одоб...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

O’zi, so’zi joiz voiz

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Bor edi bir zamonda, Rabot degan tomonda. Donishmand voiz edi So’zlari joiz edi. Hamma uni tinglardi, Tinglab turib anglardi. Unga bo’lgan havasmand Farzand, shogir, arjumand. Biri dedi: ey ustoz, Sizga yorliqdir e’zoz. Menga so’z hunarini Hunardan unarini O’rgatsangiz deb keldim, Obro’ shunda deb bildim. Qancha bo’lsada haqqi To’laydi otam naqdi Bidirlardi tinmayin Ustoz hayron: bundayin Shogirdni ko’rmagandim Unga yuz burmagandim To’xta demagunimcha Yo’qsa kun botmaguncha Shogird to’xtamas edi Ustoz “jim, bir pas”- dedi Seni tushundim, bildim Shunday qarorga keldim So’zni so’zga ulaysan Bidillaysan tinmaysan. Boshqalarga nisbatan Uch karra haq to’laysan. “Nega?” dedi, u hayron Cho’chib tushgandek quyon. Ustoz miyig’ida kulib, Uning ahvolin bilib Asta so’zin boshladi, Zimdan nazar tashladi. O’zgalarga nisbatan Senga xizmatim uch bor Kuch sarflashim ham darkor. Jim turib ham tinglashni So’ng oqish ham anglashni Keyin esa so’zlashni, So’zni so’zga ulashni O’rgatishim kerak ekan Yo’qsa gulsiz sen tikan. Tinglash madaniyatdan, Anglash ma’naviyatdan, So’zlashchi ma’rifatdan Xulqu odob...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Тушовланган от

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Уни кўриб томоша қилишарди ва дейишарди: зўр от, чопқир от, топқир от, яхши от, бунақаси йўқ. Ўтган ҳам, кетган ҳам шу монанд гапларни такрорлашарди. Нега кўпкарига қўйишмас экан? Ахир, буни бир неча йиллар олдин пойгада ҳам кўрганмизку? Бугунги кунда ундан нега фойдаланишмайди? Бошқа отларга имкон бермасмикан ё? Кимга зиёни бор экан? От эса ҳаммадан бир хил гапни эшитиб зерикди шекилли, юлдузни кўзлаб кишнади. Куч-ғайрати тошиб, олд оёқларини кўтариб ҳаракат қилди, тушовлангани ёдига тушиб яна шашти қайтди. Бошини қуйи солди. Оғир тин олди. Отхонада турар, бериладиган суви, ем-хашаки ҳам қизиқтирмасди уни. Кишанланган одамзотнинг арз доди оғзида, тушовланган отники эса бўғзида. Қулоқ солганларга ҳам,...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Tushovlangan ot

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Uni ko‘rib tomosha qilishardi va deyishardi: zo‘r ot, chopqir ot, topqir ot, yaxshi ot, bunaqasi yo‘q. O‘tgan ham, ketgan ham shu monand gaplarni takrorlashardi. Nega ko‘pkariga qo‘yishmas ekan? Axir, buni bir necha yillar oldin poygada ham ko‘rganmizku? Bugungi kunda undan nega foydalanishmaydi? Boshqa otlarga imkon bermasmikan yo? Kimga ziyoni bor ekan? Ot esa hammadan bir xil gapni eshitib zerikdi shekilli, yulduzni ko‘zlab kishnadi. Kuch-g‘ayrati toshib, old oyoqlarini ko‘tarib harakat qildi, tushovlangani yodiga tushib yana shashti qaytdi. Boshini quyi soldi. Og‘ir tin oldi. Otxonada turar, beriladigan suvi, em-xashaki ham qiziqtirmasdi uni. Kishanlangan odamzotning arz dodi og‘zida, tushovlangan otniki esa bo‘g‘zida. Quloq solganlarga ham,...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Тарози

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Ақлни тарозига тортиб бўлмайди. Мабодо шундай бўлса, тортган ҳам, торттирган ҳам доно эмас. Бир ҳовуч буғдой ёки тилломидики тортилса. Таълим, тарбия, тафаккур ва тараққиётни ҳам тарозига қўйиб ўлчаб бўлмайди. Лекин рамзий маънода, қўлланилишини нозик дидли китобхонлар яхши тушунишади. Навбатдаги китобимнинг саҳифасини тайёрлаётган пайтда дизайнерга кўриб турганингиздек, шаклда ишлов беришини тайинладим. Таълимли ва тарбияли инсон етук онг-у тафаккурга эга бўлиб интилгандагина жамиятда чинакам тараққиёт бўлишини, ана шу тўртта тушунча бир-биридан куч олишини эътироф этиб донолик қилмоқчи эмасман. Тарозининг тепа қисмидаги “IQ”ни кўриб, у нима деювчиларга ҳайронман. Ҳазиллашиб “илмнинг қуввати”, “имоннинг қудрати” ёки “икромнинг қўғирчоғи” деб қўяман. “IQ” бу интеллектуал коэффициент демакдир. Унинг...

Author: Rahimboy