02 Май

Sticky

“Yusuf va Ahmad” dostonining genezesiga doir

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Dunyodagi ko’pchilik xalqlar eposlariga xos bo’lganidek, “Yusuf va Ahmad” dostoni ham o’tmish avlodlarimizning turli ibtidoiy dunyoqarashlarini u yoki bu tarzda aks ettirgan. Xususan, dostondagi bir qator motiv va syujet halqalarining tub ildizlari uzoq davrlarga borib taqaladi. Turli xalqlar tarixi, dunyoqarashiga nazar qilinsa, ular o’rtasida o’zaro mushtarak jihatlar mavjudligini payqash mumkin. Bu masala har bir xalqning tabiat va jamiyat hodisalari ustidan chiqargan hukmi, o’y va qarashlarida yanada ravshanlashadi. Xususan, bularning qanchalik haqiqatga ega ekanligini xalq dualistik qarashlarini kuzatish asosida ham bilsa bo’ladi. Aslini olganda xalq og’zaki ijodiyoti epik janrlarining har birida dualistik elementlarni uchratish mumkin. Ular ayrim lavha va detallardagina emas, balki...

02 Май

0 Comments

Sticky

Эътиборга эътибор

Posted by Rahimboy

in ИЖОДИЁТ

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Инсон табиатан барчанинг диққат марказида бўлишни истайди. Юриш туришига, нутқи ва хулқига, кўринишу кийинишига ҳамма қараса, ҳавас қилса деб орзу қилади. Акс ҳолда, ўзини ёлғизланган ҳис этади. Бу иззатталаблик эмас. Балки доимий эътиборда бўлиш илинжидан. Эътиборга эътибор нечун деса, эътиборсиз қолганим учун деб жавоб беришгани бежиз эмас. Яратилган шароит, атроф-муҳит ва эътибор инсон камолотининг мезонларидан. Инсон иродасининг сустлиги, яратилган шароитлардан тўғри ва оқилона фойдалана олмаслиги уни ҳар хил кўйларга солиши, турли балоларга гирифтор қилиши мумкин. Америкада электр курсисида ўлдиришга ҳукм қилинган айбдор одамдан охирги сўзи бор-йўқлигини сўрашади. У атрофидаги газетачиларга, расмчиларга, касалхона ходимларига қараб олгач, аччиқ, маҳзун овоз билан шундай...

02 Май

0 Comments

Sticky

E’tiborga e’tibor

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Inson tabiatan barchaning diqqat markazida bo‘lishni istaydi. YUrish turishiga, nutqi va xulqiga, ko‘rinishu kiyinishiga hamma qarasa, havas qilsa deb orzu qiladi. Aks holda, o‘zini yolg‘izlangan his etadi. Bu izzattalablik emas. Balki doimiy e’tiborda bo‘lish ilinjidan. E’tiborga e’tibor nechun desa, e’tiborsiz qolganim uchun deb javob berishgani bejiz emas. YAratilgan sharoit, atrof-muhit va e’tibor inson kamolotining mezonlaridan. Inson irodasining sustligi, yaratilgan sharoitlardan to‘g‘ri va oqilona foydalana olmasligi uni har xil ko‘ylarga solishi, turli balolarga giriftor qilishi mumkin. Amerikada elektr kursisida o‘ldirishga hukm qilingan aybdor odamdan oxirgi so‘zi bor-yo‘qligini so‘rashadi. U atrofidagi gazetachilarga, rasmchilarga, kasalxona xodimlariga qarab olgach, achchiq, mahzun ovoz bilan shunday...

02 Май

0 Comments

Sticky

Шеър шавқида

Posted by Rahimboy

in ИЖОДИЁТ

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Шеър ёзиш ва шеър ўқиш ёшликдан барчага завқли туюлади. Кейинчалик айримларгагина шоирлик тақдирга айланади. Қофияни, ҳижони билган, жойига қўйган билан шоир бўлиб қолмайди ҳеч ким. Ҳис туйғу ва кечинмаларини образли ифода эта олиш ва шу аснода муайян фикр айта билиш камдан кам инсонларга насиб этади. Камолиддин шеър ёзиш билан шеър ўқишни, ҳар иккаласидан завқ оладиганлардан. Олдинига бошқа шоирларнинг шеърларини, кейин эса ўзининг машқларини мактабда, тўй тантаналарида, турли хил тадбирларда берилиб мароқ билан ўқишни ҳавас қилди ва бунинг уддасидан чиқа олди. Бирон бир маърифий тадбир ёхуд ижодий кечаларни ўтказиш зарурати бўлса ҳеч иккиланмасдан бошловчилик қилди. Шу йўсинда у тобора тоблана...

02 Май

0 Comments

Sticky

She’r shavqida

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]She’r yozish va she’r o‘qish yoshlikdan barchaga zavqli tuyuladi. Keyinchalik ayrimlargagina shoirlik taqdirga aylanadi. Qofiyani, hijoni bilgan, joyiga qo‘ygan bilan shoir bo‘lib qolmaydi hech kim. His tuyg‘u va kechinmalarini obrazli ifoda eta olish va shu asnoda muayyan fikr ayta bilish kamdan kam insonlarga nasib etadi. Kamoliddin she’r yozish bilan she’r o‘qishni, har ikkalasidan zavq oladiganlardan. Oldiniga boshqa shoirlarning she’rlarini, keyin esa o‘zining mashqlarini maktabda, to‘y tantanalarida, turli xil tadbirlarda berilib maroq bilan o‘qishni havas qildi va buning uddasidan chiqa oldi. Biron bir ma’rifiy tadbir yoxud ijodiy kechalarni o‘tkazish zarurati bo‘lsa hech ikkilanmasdan boshlovchilik qildi. SHu yo‘sinda u tobora toblana...

02 Май

0 Comments

Sticky

Чўпон ва қўчқор

Posted by Rahimboy

in ИЖОДИЁТ

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Бир қўйчивон ҳикояси: Қадрдон бир дўстим бор эди. Ота касби бўлгани учунми мактабни битказгач, ўқимай қўйди, умри қўй-қўчқорлар орасида ўтди. Бир куни менга “дўстим, шаҳарга тушиб келадиган ишим бор, шунинг учун ўрнимга чўпон бўлиб туролмайсанми, - деб қолди. Мен кўндим. Чўпонлик ҳам осон эмас, машаққатли, хавотирли касб эканини билдим. Лекин, тоза ҳавода тинчгина дам олиб, иягингни таёққа тираб, қўйларни кузатиб ўтиришнинг ҳам гашти бошқача экан. Ҳамма қўй ҳам итоат қилавермайди. Соқчи итнинг ҳуришига ҳам эътибор қилмай қўядиганлари йўқ эмас. Шу кунни тинчгина ўтказиб қўй, эчки ва қўчқорларни қўрага қамадим. Миннатдорлик билдирган дўстимга қўйлар орасидаги худди отнинг қашқаси сингари пешонасига...

02 Май

0 Comments

Sticky

Cho‘pon va qo‘chqor

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Bir qo‘ychivon hikoyasi: Qadrdon bir do‘stim bor edi. Ota kasbi bo‘lgani uchunmi maktabni bitkazgach, o‘qimay qo‘ydi, umri qo‘y-qo‘chqorlar orasida o‘tdi. Bir kuni menga “do‘stim, shaharga tushib keladigan ishim bor, shuning uchun o‘rnimga cho‘pon bo‘lib turolmaysanmi, - deb qoldi. Men ko‘ndim. CHo‘ponlik ham oson emas, mashaqqatli, xavotirli kasb ekanini bildim. Lekin, toza havoda tinchgina dam olib, iyagingni tayoqqa tirab, qo‘ylarni kuzatib o‘tirishning ham gashti boshqacha ekan. Hamma qo‘y ham itoat qilavermaydi. Soqchi itning hurishiga ham e’tibor qilmay qo‘yadiganlari yo‘q emas. SHu kunni tinchgina o‘tkazib qo‘y, echki va qo‘chqorlarni qo‘raga qamadim. Minnatdorlik bildirgan do‘stimga qo‘ylar orasidagi xuddi otning qashqasi singari peshonasiga...

02 Май

0 Comments

Sticky

Чор довон

Posted by Rahimboy

in ИЖОДИЁТ

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Қадим ўтган замонда, Хевақ деган томонда. Бор эди пири муршид, Ёнида қирқта мурид. Устоз ёнидан жилмас, Усиз дунёни билмас. Чиқармасдан асло сас, Пирнинг сўзин муқаддас Билиб қилишар ҳавас. Қирқтаси қирқ илм фан, Гўёки тилсим, чилтан, Пирнинг донғин эшитиб, Унга кўп ҳавас этиб, Қирқ биринчи мурид бўб, Ёнида юрсам бўлар хўб, Дебон келди бир йигит Устоздан кутиб ўгит. Билмоқ чун матлабини Йигитнинг талабини, Пир кўз қирин ташлади, Йигит сўзин бошлади. Эл ичра манзур номингиз, Мўътабар инъомингиз, Обрў - эҳтиромингиз, Сўзлаган каломингиз Мени қилди сизга ром, Боғланиб қолдим тамом. Сиздек эъзозли бўлсам, Бунинг сирини билсам. Қолмас эди армоним, Мансаб, обрў дармоним. Пир йигитни тинглади, Мақсадини англади. Ҳавас қилиш мумкиндир, Мурид бўлиш мушкулдир. Баланд унинг қояси, Муқаддасдир ғояси, Текисмас зинапояси Иймон унинг мояси. Бу йўлда чор довон бор, Ошиб ўтсанг толе ёр. Тайёрман, қилинг баён Дер у, қараб пир томон. Шайдойиликдир илк...

02 Май

0 Comments

Sticky

Chor dovon

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text]Qadim o‘tgan zamonda, Xevaq degan tomonda. Bor edi piri murshid, YOnida qirqta murid. Ustoz yonidan jilmas, Usiz dunyoni bilmas. CHiqarmasdan aslo sas, Pirning so‘zin muqaddas Bilib qilishar havas. Qirqtasi qirq ilm fan, Go‘yoki tilsim, chiltan, Pirning dong‘in eshitib, Unga ko‘p havas etib, Qirq birinchi murid bo‘b, YOnida yursam bo‘lar xo‘b, Debon keldi bir yigit Ustozdan kutib o‘git. Bilmoq chun matlabini Yigitning talabini, Pir ko‘z qirin tashladi, Yigit so‘zin boshladi. El ichra manzur nomingiz, Mo‘‘tabar in’omingiz, Obro‘ - ehtiromingiz, So‘zlagan kalomingiz Meni qildi sizga rom, Bog‘lanib qoldim tamom. Sizdek e’zozli bo‘lsam, Buning sirini bilsam. Qolmas edi armonim, Mansab, obro‘ darmonim. Pir yigitni tingladi, Maqsadini angladi. Havas qilish mumkindir, Murid bo‘lish mushkuldir. Baland uning qoyasi, Muqaddasdir g‘oyasi, Tekismas zinapoyasi Iymon uning moyasi. Bu yo‘lda chor dovon bor, Oshib o‘tsang tole yor. Tayyorman, qiling bayon Der u, qarab pir tomon. SHaydoyilikdir ilk...

02 Май

0 Comments

Sticky

Аннотация

Posted by Rahimboy

in ИЖОДИЁТ

[vc_row triangle_shape="no"][vc_column][vc_column_text] Маҳмуд аз-Замахшарий нутқ ҳақида Абу-л Қосим Маҳмуд аз-Замахшарий жаҳон фани ва маданияти тараққиётига ўзининг муносиб улушини қўшган буюк алломадир. Унинг лингвистика соҳасидаги хизматлари айниқса, беқиёсдир. Ушбу мақолада адибнинг тил, сўз, нутқ маданияти ва нотиқлик санъатига бағишланган фикр- мулоҳазаларига муносабат билдирилган. Шу аснода мутафаккирнинг айрим асарлари, дунёқараши ва тафаккур олами тўғрисида маълумотлар келтирилган ва таҳлил этилган. Таянч сўз ва иборалар: балоғат, нотиқлик, фасоҳат, сўз, нутқ маданияти, нутқий ва хулқий маданият, нутқ маҳорати, воизлик, мантиқий мушоҳада, хатоба, нотиқ. Maxmud Az-Zamaxshariy’s ideas about culture speech and oratory Annatation Abu-l Qosim Makhmud az-Zamaxshariy was famous and well known ,he made a great contribution for the world...

Author: Rahimboy