29 Апрель

Sticky

Tarozi

Aqlni taroziga tortib bo‘lmaydi. Mabodo shunday bo‘lsa, tortgan ham, torttirgan ham dono emas. Bir hovuch bug‘doy yoki tillomidiki tortilsa. Ta’lim, tarbiya, tafakkur va taraqqiyotni ham taroziga qo‘yib o‘lchab bo‘lmaydi. Lekin ramziy ma’noda, qo‘llanilishini nozik didli kitobxonlar yaxshi tushunishadi. Navbatdagi kitobimning sahifasini tayyorlayotgan paytda dizaynerga ko‘rib turganingizdek, shaklda ishlov berishini tayinladim. Ta’limli va tarbiyali inson etuk ong-u tafakkurga ega bo‘lib intilgandagina jamiyatda chinakam taraqqiyot bo‘lishini, ana shu to‘rtta tushuncha bir-biridan kuch olishini e’tirof etib donolik qilmoqchi emasman. Tarozining tepa qismidagi “IQ”ni ko‘rib, u nima deyuvchilarga hayronman. Hazillashib “ilmning quvvati”, “imonning qudrati” yoki “ikromning qo‘g‘irchog‘i” deb qo‘yaman. “IQ” bu intellektual koeffitsient demakdir. Uning...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Улуғбекнинг улуғлиги

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Уни Абдулла Қодирий номидаги Тошкент Давлат маданият институтида ўқиб юрган пайтлариданоқ, яхши танийман. Отаси Азимбой аканинг айтишича, унинг ёшлигидан Ўзбекистон ва Туркманистон халқ артисти Бобомурод Ҳамдамовга ҳавас қилиб уларнинг ижросидаги қўшиқларни хиргойи қилишни, уларга ўхшатиб ашула айтишни канда қилмас экан. Мусиқа мактабига бориб ўқишни орзу қилган. Маълум муддат у ЎзТВ қошидаги “Булбулча” ансамблида ҳам таҳсил олган. У ерда, айниқса, унга меҳр билан қараган устазода санъаткор Шермат Ёрматовнинг ҳиссаси катта бўлганини у миннатдорлик билан эслаб юради. Санъат йўлидан бориш, умр мазмунини санъат билан боғлаш ва шу йўлда ўқишни астойдил исташ, интилиш унга ҳеч тинчлик бермасди. Бу ният мактабни битказгандан кейин амалга...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Ulug‘bekning ulug‘ligi

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Uni Abdulla Qodiriy nomidagi Toshkent Davlat madaniyat institutida o‘qib yurgan paytlaridanoq, yaxshi taniyman. Otasi Azimboy akaning aytishicha, uning yoshligidan O‘zbekiston va Turkmaniston xalq artisti Bobomurod Hamdamovga havas qilib ularning ijrosidagi qo‘shiqlarni xirgoyi qilishni, ularga o‘xshatib ashula aytishni kanda qilmas ekan. Musiqa maktabiga borib o‘qishni orzu qilgan. Ma’lum muddat u O‘zTV qoshidagi “Bulbulcha” ansamblida ham tahsil olgan. U erda, ayniqsa, unga mehr bilan qaragan ustazoda san’atkor SHermat YOrmatovning hissasi katta bo‘lganini u minnatdorlik bilan eslab yuradi. San’at yo‘lidan borish, umr mazmunini san’at bilan bog‘lash va shu yo‘lda o‘qishni astoydil istash, intilish unga hech tinchlik bermasdi. Bu niyat maktabni bitkazgandan keyin amalga...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Табиат билан сирлашиб

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Сўз билан манзаралар яратилади, тасаввур ва таассуротлар жонланади, қалбингиз энтикиш, ҳиссиёт ва чексиз туйғулар билан бойийди. Муҳаббатни ҳам, нафратни ҳам ҳис этасиз. Булар аслида, сўзнинг чексиз қудратидан, санъаткорнинг сўздан фойдалана олиш иқтидоридандир. Мусаввирнинг нигоҳи, “айтар сўзи” рангоранг бўёқлар билан. Табиат билан суҳбатлаша оладиган, жамият қиёфатини инсонлар юзу кўзи орқали тасвирлай оладиган, бўёқларни ўз қалб измига бўйсундириш истеъдодига эга бўлган рассомлардан бири Ортиқали Қозоқовдир. Улар ижодида муҳим ва муқим ўрин тутган расмлари кўргазмаси Миллий санъат марказининг кўргазмалар залида бўлиб ўтди. Турли соҳа вакиллари, аниқроғи, Ортиқали дўстимизнинг мухлислари билан зал гавжум бўлди. Телерадиокомпаниянинг турли каналларидан келган мухбир ва шарҳловчилар интервьюлар олиш билан оввора...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Tabiat bilan sirlashib

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

So‘z bilan manzaralar yaratiladi, tasavvur va taassurotlar jonlanadi, qalbingiz entikish, hissiyot va cheksiz tuyg‘ular bilan boyiydi. Muhabbatni ham, nafratni ham his etasiz. Bular aslida, so‘zning cheksiz qudratidan, san’atkorning so‘zdan foydalana olish iqtidoridandir. Musavvirning nigohi, “aytar so‘zi” rangorang bo‘yoqlar bilan. Tabiat bilan suhbatlasha oladigan, jamiyat qiyofatini insonlar yuzu ko‘zi orqali tasvirlay oladigan, bo‘yoqlarni o‘z qalb izmiga bo‘ysundirish iste’dodiga ega bo‘lgan rassomlardan biri Ortiqali Qozoqovdir. Ular ijodida muhim va muqim o‘rin tutgan rasmlari ko‘rgazmasi Milliy san’at markazining ko‘rgazmalar zalida bo‘lib o‘tdi. Turli soha vakillari, aniqrog‘i, Ortiqali do‘stimizning muxlislari bilan zal gavjum bo‘ldi. Teleradiokompaniyaning turli kanallaridan kelgan muxbir va sharhlovchilar intervyular olish bilan ovvora...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Саҳна нутқи муаммоларига доир қайдлар

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Нотиқ, нутқ, мантиқ. Булар бир ўзакдан ясалган арабча сўзлардир. Ҳар қандай нотиқ нутқи мантиқдан четда бўлса, у вайсақилик, сафсатабозликдир. Нотиқ нутқининг аниқлиги талаффуз ва тафаккурнинг тиниқлиги билан вобаста. Шундай экан, ижтимоий-бадиий нутқнинг узвий бир бўлаги саҳна нутқи муаммолари ҳам доимо долзарблигича қолади. Нотиқлик улкан дарахт бўлса, нотиқлар унинг шоху новдалари, нутқ мевалари, мантиқ эса унинг теран томиридир. Саҳна нутқи ва нотиқ (минбар) нутқи. Биринчисида ижровийлик бирламчи ўринда бўлиб, унда актёрнинг адабий тилнинг қонун-қоидаларига мувофиқ аниқ ва тиниқ талаффуз қоидаларига амал қилиши тушунилади. Иккинчисида ижодийлик устун бўлиб, вазиятга, мавзуга мос хос сўзни топиб айта олиш орқали жамоага ўзини рослаш, хослаш ва мослаш...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Sahna nutqi muammolariga doir qaydlar

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Notiq, nutq, mantiq. Bular bir o‘zakdan yasalgan arabcha so‘zlardir. Har qanday notiq nutqi mantiqdan chetda bo‘lsa, u vaysaqilik, safsatabozlikdir. Notiq nutqining aniqligi talaffuz va tafakkurning tiniqligi bilan vobasta. SHunday ekan, ijtimoiy-badiiy nutqning uzviy bir bo‘lagi sahna nutqi muammolari ham doimo dolzarbligicha qoladi. Notiqlik ulkan daraxt bo‘lsa, notiqlar uning shoxu novdalari, nutq mevalari, mantiq esa uning teran tomiridir. Sahna nutqi va notiq (minbar) nutqi. Birinchisida ijroviylik birlamchi o‘rinda bo‘lib, unda aktyorning adabiy tilning qonun-qoidalariga muvofiq aniq va tiniq talaffuz qoidalariga amal qilishi tushuniladi. Ikkinchisida ijodiylik ustun bo‘lib, vaziyatga, mavzuga mos xos so‘zni topib ayta olish orqali jamoaga o‘zini roslash, xoslash va moslash...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Сўзлар ила сўзлашар

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Давлат бошқарувида ҳам, халқ орасида ҳам алоҳида эътиборга молик санъатлардан бири бу сухандонлик санъатидир. Шунинг учун ҳам унинг шартлари, мезонлари ҳақида қатор манбаларда маълумотлар учрайди. Улардан бири XI асрда яшаган Амир Унсурулмаолий Кайковуснинг «Қобуснома»сидир. Унда бу санъат табиати билан боғлиқ муҳим мулоҳазалар илгари сурилган. Сухандон сўзининг ўрнини, табиатини тўғри белгилаши лозим. Сўзнинг тўрт нави борлиги, уни қўллайдиганлар ҳам тўрт хил бўлиши таъкидлаб ўтилади. Сўз мартабаси киши билан эмас, киши мартабаси сўз билан экани уқтирилиб, ҳар бир сўзнинг икки юзи бор: «бири хуб, бири зишт»,-дейилади. Хуб – яхши, зишт – ёмон демакдир. Буни билиш факат сўз усталарига эмас, балки ҳамма учун зарурдир. Ҳусайн...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

So‘zlar ila so‘zlashar

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Davlat boshqaruvida ham, xalq orasida ham alohida e’tiborga molik san’atlardan biri bu suxandonlik san’atidir. SHuning uchun ham uning shartlari, mezonlari haqida qator manbalarda ma’lumotlar uchraydi. Ulardan biri XI asrda yashagan Amir Unsurulmaoliy Kaykovusning «Qobusnoma»sidir. Unda bu san’at tabiati bilan bog‘liq muhim mulohazalar ilgari surilgan. Suxandon so‘zining o‘rnini, tabiatini to‘g‘ri belgilashi lozim. So‘zning to‘rt navi borligi, uni qo‘llaydiganlar ham to‘rt xil bo‘lishi ta’kidlab o‘tiladi. So‘z martabasi kishi bilan emas, kishi martabasi so‘z bilan ekani uqtirilib, har bir so‘zning ikki yuzi bor: «biri xub, biri zisht»,-deyiladi. Xub – yaxshi, zisht – yomon demakdir. Buni bilish fakat so‘z ustalariga emas, balki hamma uchun zarurdir. Husayn...

29 Апрель

0 Comments

Sticky

Соҳирнафас сухандонни сўроқлаб

Posted by Rahimboy

in IJODIYOT

Тарғибот, ташвиқот, ахборот сўзлари бир-бирига уйғун бўлгани ҳолда, бугунги даврда уларнинг ўрни, роли янада кенгроқ, муҳимроқ аҳамият касб этаётгани сир эмас. “Мафкура полигонлари ядро полигонларига нисбатан кўпроқ кучга эга” бўлаётган айни дамда бошқача бўлиши ҳам мумкин эмас. Буларнинг замирида тингловчилар оммасига ниманидир етказиш нияти ётади. Гап нимани, кимга, қачон ва қаерда етказиш эмас, балки маълумотни қандай етказиш, аниқроғи, ўтказиш масаласи янада моҳиятлидир. Демак, қалам, қоғоз, микрофондан ҳар бир ижодкор фойдаланиши мумкин, лекин у ҳар бирида ўзгача жилоланади. Ўқиш, аниқроғи, ифодали ўқиш, тушунтириб ўқиш ўзининг узоқ тарихига, бой анъаналарига эга. Ўқишдан мақсад уқиш ва уқтиришдир. Қироатхонлик номи билан юритилувчи санъат дунёнинг деярлик...

Author: Rahimboy